Tạo xung lực mới cho quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam - Thụy Điển

Tiếp sau chuyến thăm chính thức Cộng hòa Estonia và hoạt động tại Pháp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân, cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam sẽ thăm chính thức Vương quốc Thụy Điển từ ngày 12 đến 14/6/2025 theo lời mời của Thủ tướng Vương quốc Thụy Điển Ulf Kristersson. 

Đây là chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đến Thụy Điển trong vòng 6 năm qua, nhằm làm sâu sắc hơn nữa quan hệ giữa Việt Nam với Thụy Điển, một trong những nước có vai trò và vị thế quan trọng ở châu Âu.

Nền tảng hữu nghị bền vững

Thụy Điển là nước phương Tây đầu tiên công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam, vào ngày 11/1/1969, khi Việt Nam còn đang tiến hành cuộc kháng chiến gian khổ giành độc lập, thống nhất đất nước. Thụy Điển cũng là nước phương Tây có phong trào ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của Việt Nam mạnh nhất và sớm nhất (từ tháng 8/1966).

Trong giai đoạn đổi mới, xây dựng đất nước, Thụy Điển cũng luôn dành cho Việt Nam sự ủng hộ quý báu về vật chất và tinh thần. Nhiều công trình quan trọng phục vụ dân sinh do Thụy Điển giúp đỡ xây dựng, như: Bệnh viện Nhi Thụy Điển, Bệnh viện Đa khoa Uông Bí, Nhà máy giấy Bãi Bằng… từ lâu đã là biểu tượng sinh động cho tình hữu nghị gắn bó giữa hai nước.

Không chỉ khăng khít trong quá khứ, hiện nay, quan hệ chính trị giữa hai nước cũng diễn ra tốt đẹp. Các chuyến thăm cấp cao giữa hai nước đã góp phần thúc đẩy mối quan hệ song phương phát triển ngày càng hiệu quả. Điển hình là chuyến thăm Thụy Điển của: Thủ tướng Phạm Văn Đồng  (năm 1974); Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh (năm 1993); Thủ tướng Võ Văn Kiệt (năm 1995); Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu (năm 1999); Thủ tướng Phan Văn Khải (năm 1999); Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân (tháng 4/2017); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson bên lề Hội nghị  lần thứ 28 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28) tại Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) (tháng 12/2023); Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân (11/2024); Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng thăm và làm việc (tháng 5/2025)… 

Về phía Thụy Điển có chuyến thăm chính thức Việt Nam của: Thủ tướng Carl Bildt (năm 1994); Chủ tịch Quốc hội Birgiha Dahl (năm 1995); Nhà Vua Thụy Điển Carl XVI Gusstaf và Hoàng hậu (năm 2004); Thủ tướng Thụy Điển Goran (năm 2004); Bộ trưởng Ngoại giao Thụy Điển Carl Bildt (năm 2009); Chủ tịch Quốc hội Urban Ahlin (tháng 4/2015); Bộ trưởng Ngoại giao Thụy Điển Margot Wallström (tháng 11/2017); Công chúa kế vị Thụy Điển Victoria Ingrid Alice Dé siree (tháng 5/2019); Thứ trưởng Ngoại giao Thụy Điển Robert Rydberg (tháng 6/2022); Bộ trưởng Hợp tác phát triển quốc tế và Ngoại thương Benjamin Dousa (tháng 5/2025)…

Hai bên đã thiết lập cơ chế Tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao luân phiên hàng năm tại mỗi nước. Cuộc Tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao lần đầu tiên đã diễn ra tại Hà Nội vào tháng 6/2022.

Hai nước cũng phối hợp hiệu quả trên các diễn đàn đa phương, nhất là trong giải quyết các vấn đề toàn cầu.

Hợp tác kinh tế, thương mại có nhiều tiềm năng

Cùng với quan hệ chính trị tốt đẹp, quan hệ thương mại hai nước cũng ngày càng phát triển. Từ năm 1967 đến năm 2013, Thụy Điển là nước Bắc Âu viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho Việt Nam, tập trung vào các lĩnh vực: xây dựng thể chế, luật pháp, nhà nước pháp quyền, cải cách hành chính, phát triển nguồn nhân lực, y tế, môi trường…

Từ cuối năm 2013, quan hệ hai nước chuyển sang giai đoạn đối tác bình đẳng cùng có lợi. Thương mại song phương cũng đã có những bước phát triển đáng kể với tổng kim ngạch thương mại năm 2022 đạt trên 1,5 tỷ USD; năm 2023 đạt 1,28 tỷ USD và năm 2024 đạt 1,48 tỷ USD.

Các sản phẩm xuất khẩu chính của Việt Nam sang Thụy Điển gồm hàng điện tử, giày dép, dệt may, hải sản, đồ gỗ, thủ công mỹ nghệ, máy tính và linh kiện...; các sản phẩm Việt Nam nhập khẩu chính từ Thụy Điển gồm thiết bị viễn thông, máy móc thiết bị các loại và tân dược...

Về đầu tư, Thụy Điển hiện đứng thứ 29/149 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam với 111 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký là 743,39 triệu USD. Đầu tư của Thụy Điển tập trung nhiều nhất trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, thông tin và truyền thông, dịch vụ lưu trú và ăn uống…

Hiện có khoảng hơn 70 doanh nghiệp Thụy Điển đang hoạt động tại Việt Nam, tập trung chủ yếu tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Bình Dương. Các tập đoàn lớn của Thụy Điển sớm có mặt tại Việt Nam như Ericsson, ABB, IKEA, Electrolux… Hãng ô tô Volvo và hãng thời trang H&M của Thụy Điển đã mở cửa hàng tại Việt Nam. Công ty Syre (thuộc H&M) dự kiến xây dựng Nhà máy tái chế vải Polyester công nghệ cao tại Bình Định với khoản đầu tư gần 1 tỷ USD.  

Ở chiều ngược lại, đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam vào Thụy Điển còn khiêm tốn, với 3 dự án đầu tư, tổng vốn đầu tư đạt gần 1 triệu USD.

Hai nước còn nhiều tiềm năng đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, viễn thông, kinh tế xanh, số và tuần hoàn, giáo dục, đào tạo, phát triển hạ tầng, năng lượng tái tạo, công nghiệp quốc phòng...

Về hợp tác phát triển, Thụy Điển là nước Tây Bắc Âu viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho Việt Nam với tổng trị giá viện trợ từ 1967 đến nay đạt trên 3 tỷ USD, tập trung vào các lĩnh vực y tế, cải cách kinh tế, xây dựng thể chế, cải cách hành chính, luật pháp, phát triển nguồn nhân lực, môi trường và biến đổi khí hậu…

Thụy Điển cũng là một trong những nước cung cấp viện trợ phát triển nhiều nhất và có hiệu quả nhất cho ngành văn hóa Việt Nam với những dự án trong các lĩnh vực bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, nâng cao kỹ năng và nghiệp vụ trong lĩnh vực phát thanh, truyền hình và báo viết của Việt Nam. Hai bên đã ký 2 Hiệp định hợp tác trên các lĩnh vực văn hóa và truyền thông. Hiện hợp tác văn hóa giữa hai nước tập trung thông qua kênh hợp tác trực tiếp giữa các cơ sở văn hóa nghệ với sự đóng góp nguồn lực của cả hai phía.

Trong lĩnh vực giáo dục-đào tạo, Thụy Điển đã giúp Việt Nam đào tạo nhiều chuyên gia, kỹ sư, tiến sĩ trong các ngành lâm nghiệp, giấy, năng lượng (thủy điện, nhiệt điện, năng lượng hạt nhân…), công nghệ sinh học, y học, báo chí. Một số trường đại học, viện nghiên cứu hai nước đã thiết lập quan hệ hợp tác trong đào tạo và trao đổi sinh viên, nghiên cứu sinh, học thuật, như: Đại học Y Hà Nội với Viện Karolinska; Đại học Bách khoa Hà Nội với các trường Đại học Công nghệ Hoàng gia Stockholm, Đại học Lund, Đại học Umea, Đại học hàng hải Malmo… Tháng 8/2017, Bộ Giáo dục và đào tạo Việt Nam và Bộ Giáo dục và Nghiên cứu Thụy Điển đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục đại học và nghiên cứu. Du học sinh Việt Nam tại Thụy Điển hiện có khoảng hơn 120 người, học các chuyên ngành khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật, kinh tế... tại một số đại học lớn như Lund, Uppsala, KTH...

Cộng đồng người Việt Nam tại Thụy Điển hiện có khoảng 22.000 người, hầu hết đã nhập quốc tịch Thụy Điển, có cuộc sống ổn định, hội nhập tốt, được chính quyền Thụy Điển đánh giá cao.

Đẩy mạnh hợp tác Việt Nam-Thụy Điển trên nhiều lĩnh vực mới

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, trong chuyến thăm chính thức Thụy Điển lần này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các nhà Lãnh đạo hai nước sẽ cùng đánh giá lại chặng đường hợp tác và yêu cầu phát triển mới của mỗi nước, từ đó đề ra những biện pháp cụ thể, nhằm tạo xung lực và đột phá, đưa quan hệ phát triển, thực chất và hiệu quả. Đồng thời, thông qua chuyến công tác, Việt Nam cũng sẽ hướng đến việc thúc đẩy hợp tác sâu rộng hơn với Liên minh châu Âu (EU), phát huy vai trò cầu nối hợp tác nhiều mặt giữa các nước EU và ASEAN, tăng cường phối hợp giải quyết các vấn đề khu vực và toàn cầu, đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững ở mỗi khu vực và trên thế giới.

Theo Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng, Thụy Điển là nước phát triển, có thế mạnh về khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, công nghệ thông tin-truyền thông, môi trường, kinh tế xanh... Đây sẽ là những lĩnh vực hợp tác "đòn bẩy", là trụ cột để làm mới quan hệ hai nước phù hợp với định hướng phát triển và thu hút đầu tư của Việt Nam nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số trong thời gian tới.

Còn theo Đại sứ Việt Nam tại Thụy Điển Trần Văn Tuấn nhận định, trong bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực có nhiều biến đổi nhanh chóng, khó lường như hiện nay, nhu cầu hợp tác giữa Việt Nam và Thụy Điển đang ngày một nâng cao, đòi hỏi quan hệ hai nước cần phải có những bước tiến mới để phục vụ nhu cầu phát triển của mỗi quốc gia.

Theo Đại sứ Trần Văn Tuấn, Thụy Điển là một trong những quốc gia tiên phong và có nhiều tiềm năng lẫn kinh nghiệm hàng đầu thế giới trong việc chống biến đổi khí hậu. Luật Khí hậu Thụy Điển năm 2017 quy định mục tiêu trung hòa khí thải CO₂ vào năm 2045, sớm hơn mức trung bình của EU. Hơn 98% điện năng của Thụy Điển đến từ năng lượng tái tạo và hạt nhân. Nước này cũng là một trong những quốc gia áp dụng thuế carbon cao nhất và sớm nhất thế giới (khoảng 137 Euro/tấn CO₂ - được áp dụng từ năm 1991).

Thụy Điển cũng là nhà tài trợ lớn cho Quỹ Khí hậu Xanh của Liên hợp quốc và thường xuyên chủ động chia sẻ công nghệ, chính sách, sáng kiến và nguồn tài trợ cho các nước đang phát triển, đặc biệt là qua các tổ chức như tổ chức Phát triển Quốc tế Thụy Điển (SIDA).

Trong khi đó, Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Mục tiêu phát triển của Việt Nam hiện tại cũng như lâu dài đều hướng tới chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai; đồng thời, quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững tài nguyên thiên nhiên.

Do vậy, hai nước có rất nhiều tiềm năng hợp tác trong lĩnh vực này. Việt Nam có thể tranh thủ kinh nghiệm xây dựng pháp luật, chính sách quản lý, khoa học-công nghệ và nguồn lực tài chính của bạn, thông qua các cơ chế đa phương và song phương để đối phó với các mối đe dọa về biến đổi khí hậu trong nước.

Đại sứ Việt Nam tại Thụy Điển Trần Văn Tuấn kỳ vọng chuyến thăm chính thức Thụy Điển của Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân, cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam dịp này sẽ mang lại những động lực hợp tác phát triển mang tính đột phá cho quan hệ song phương trên nền tảng tình hữu nghị bền vững.